Олон уйланхайт өндгөвчийн хам шинж ба тураах эмчилгээ
■ Яагаад “хам шинж” гэж нэрлэдэг вэ?
Олон уйланхайт өндгөвчийн хам шинж (PCOS, Polycystic Ovary Syndrome) нь үржилтэй насны эмэгтэйчүүдийн 5–10%-д тохиолддог түгээмэл өвчин юм. Энэ нь зөвхөн өндгөвч бус бусад олон эрхтэнд нөлөөлдөг үржихүйн болон бодисын солилцооны хам шинжийн эмгэг учраас “хам шинж” гэж нэрлэдэг.
PCOS-ийн онош тавих гурван үндсэн шалгуур бий.
Гиперандрогенеми – эрэгтэй даавар илүүдэхийг хэлнэ. Клиникийн хувьд илүүдэл үсжилт, батга гэх мэт шинж тэмдэг илэрч, цусны шинжилгээгээр андроген дааврын түвшинг шалгана.
Аменорей эсвэл олигоменорей – сарын тэмдгийн тогтворгүй байдал. Жишээлбэл, сарын тэмдгийн мөчлөг 3 сараас илүү сунжрах эсвэл 6 сар огт ирэхгүй байх.
Дүрс оношлогоонд харагдах олон уйланхайт өндгөвчийн хэлбэр – хэт авиан шинжилгээнд “сувдан зүүлт” шиг дугуй хэлбэрийн 12 ба түүнээс дээш уйланхай харагддаг.
■ PCOS = үргүйдэл гэсэн үг үү?
PCOS-ийн үед өндгөвчнөөс өндгөн эс тогтмол гадагшилдаггүй тул овуляцийн алдагдлаас болж үргүйдэл үүсч болно. Судалгаагаар PCOS-тэй эмэгтэйчүүдийн ойролцоогоор 80%-д нь овуляцийн эмгэг илэрдэг.
Гэсэн хэдий ч эмчилгээ боломжтой:
Эхний ээлжинд овуляц өдөөх эм хэрэглэнэ.
Үр дүн гарахгүй бол суперовуляцийн тарилга эсвэл хиймэл үр тогтоолт (IVF) хийх боломжтой.
Хэрэв PCOS-тэйгээс гадна биеийн жингийн индекс (BMI) 25-аас дээш, илүүдэл жинтэй бол инсулины эсэргүүцлийг бууруулахын тулд жин хасах шаардлагатай. Өөрийн жингийн ердөө 5–10%-ийг хасахад овуляцийн алдагдал болон жирэмслэлтийн асуудлыг нэг дор сайжруулах боломжтой.
Биеийн жингийн индекс (BMI) = Жин (кг) ÷ [Өндөр (м)]²
■ PCOS ба тураах эмчилгээ – Саксенда, Вегови хэрэглэж болох уу?
Зарим судалгаагаар PCOS-тэй эмэгтэйчүүдэд жин хасахад хүндрэлтэй гэж үздэг боловч, өөр судалгаанд бол бусад хүмүүстэй ижил түвшинд жин хасах боломжтой гэж гарсан байдаг.
Саксенда (Saxenda), Вегови (Wegovy) зэрэг нь анх чихрийн шижингийн эмчилгээний зорилгоор гарсан боловч тураах эмчилгээний үр дүнтэй болох нь батлагдсан эмүүд юм. Гэхдээ албан ёсны эмийн зааварт:
Жирэмслэхээр төлөвлөж буй болон жирэмсэн үед хэрэглэхийг хориглодог гэж заасан байдаг.
Энэ чиглэлээр жирэмсэн эмэгтэйчүүд дээр хийсэн клиник туршилтын мэдээлэл хангалтгүй байна.
Саксенда нь IVF (хиймэл үр тогтоолтын) үед ходоодны хоосролын гаж нөлөөг хүндрүүлж, эхэд эрсдэл учруулдаг.
Вегови нь хоол хүнс уушгинд орох (уушги руу сорогдох) эрсдэл буюу амьсгалын замын аспирацийн хам шинж үүсгэдэг тул хэрэглэхийг хатуу хориглодог.
Дүгнэлт: PCOS-тэй эмэгтэйчүүдэд жин хасах нь маш чухал. Саксенда, Вегови зэрэг тураах эмүүдийг жирэмслэлт төлөвлөсөн эсвэл жирэмсэн үед хэрэглэх нь аюултай бөгөөд зөвшөөрөгддөггүй
