1) Гол зарчим
Тамхи татахаа болих · Дасгал хөдөлгөөн тогтмол хийх · Эрүүл хооллох · Жин, даралт, цусны сахар, өөх тосоо хянах · Стресс болон нойрыг зөв удирдах → Эдгээр зургааг тууштай баримталбал зүрхний өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх боломж ихээр нэмэгдэнэ.
2) Амьдралын хэв маяг
- Тамхинаас гарах
-
-
Тамхи нь зүрх судасны эрсдлийг маш ихээр нэмэгдүүлдэг. Бүрэн тамхи татахаа болих нь хамгийн зөв. Хэрэв хэцүү байвал никотины орлуулалт, тамхинаас гарах зөвлөгөө, эмчилгээ ашиглаж болно.
-
-
Дасгал хөдөлгөөн
-
Долоо хоногт дунд зэргийн ачаалалтай аэробикийн дасгал (хурдан алхах, дугуй унах, сэлэх гэх мэт) 150 минут, эсвэл өндөр ачаалалтай 75 минут хийх.
-
Булчин чангалах дасгалыг 7 хоногт дор хаяж 2 удаа хийхийг зөвлөж байна.
-
Эхлэгч бол өдөрт 10–15 минутын дасгалаас эхэлж аажмаар нэмэгдүүлэх хэрэгтэй.
-
-
Хооллолт
-
Газар дундын тэнгисийн болон DASH хоолны дэглэм тохиромжтой: хүнсний ногоо, жимс, бүхэл үр, загас, самар, оливын тос зэрэгт тулгуурлах; ханасан өөх тос, боловсруулсан мах, цэвэршүүлсэн сахар, илүүдэл давсыг хязгаарлах.
-
Давсны хэрэглээг өдөрт 6 гр (натри ойролцоогоор 2,300 мг)-аас бага байлгах, өндөр эрсдэлтэй хүмүүс бүр ч багасгах хэрэгтэй.
-
Боловсруулсан хүнс, гадуур хооллох нь натри, ханасан болон транс өөх ихтэй тул болгоомжлох.
-
-
Жингийн хяналт
-
Биеийн жингээ зохистой түвшинд барих, ялангуяа хэвлийн таргалалтыг бууруулах хэрэгтэй. Энэ нь зүрх судасны эрсдэлтэй шууд холбоотой.
-
Бодитой зорилго: долоо хоногт 0.5–1 кг жинг аюулгүйгээр бууруулах.
-
-
Архи
-
Хэтрүүлэн хэрэглэхийг хориглоно. Архи уудаггүй хүн шинээр эхлэх шаардлагагүй. Уудаг бол эмэгтэй өдөрт 1 хундага, эрэгтэй өдөрт 2 хундагаас хэтрүүлэхгүй.
-
-
Нойр ба стрессийн удирдлага
-
Тогтмол унтах (ихэнхдээ 7–9 цаг) ба стрессийг зөв зохицуулах (бясалгал, амьсгалын дасгал, хобби, зөвлөгөө авах гэх мэт) нь зүрх судасны урт хугацааны эрүүл мэндэд тустай.
-
3) Архаг өвчний эмчилгээ, хяналт
-
Даралт
-
Цусны даралт ихсэлт нь зүрхний өвчний гол эрсдэлт хүчин зүйл. Гэртээ болон эмнэлэгт тогтмол хэмжиж, шаардлагатай бол эмчилгээ хийлгэж, зорилтот хэмжээнд барих.
-
-
Цусан дахь сахарын хяналт (чихрийн шижин)
-
Чихрийн шижинтэй бол зүрх судасны эрсдэл нэмэгддэг. Тиймээс цусны сахар, HbA1c-аа хянаж, амьдралын хэв маяг болон эмийн эмчилгээг баримтлах.
-
-
Өөх тосны хяналт (холестерин)
-
LDL (муу холестерин)-ийг бууруулах нь чухал. Эхлээд амьдралын хэв маягаа сайжруулж, хэрэв эрсдэл өндөр бол эм (статины бүлгийн эмүүд гэх мэт) хэрэглэх шаардлагатай байж болно.
-
-
Эмчилгээний сахилга бат
-
Эмчийн бичиж өгсөн эмүүдийг (жишээ нь даралт бууруулах эм, статин гэх мэт) тогтмол уух. Өөрөө дур мэдэн зогсоох нь эрсдлийг нэмэгдүүлдэг.
-
4) Урьдчилан сэргийлэх үзлэг, хяналт
-
Эмчийн зөвлөгөөний дагуу тогтмол үзлэг хийх — цусны даралт ойр ойрхон, цусны шинжилгээ (өөх тос, цусны сахар, элэгний үйл ажиллагаа) жилд нэг удаа эсвэл эмчийн заавраар давтамжтай.
-
Өндөр эрсдэлтэй бүлэг (гэр бүлийн өвчлөл, чихрийн шижин, даралт, өөх тос өндөр гэх мэт) илүү ойр ойрхон хяналт хийлгэх.
-
Вакцин (томуу гэх мэт) нь зүрх судасны хүндрэлээс сэргийлэхэд тусалдаг, ялангуяа зүрхний өвчтэй хүмүүст.
5) Яаралтай шинж тэмдэг (яаралтай эмнэлэгт хандах дохио)
-
Цээжний өвдөлт (дунд хэсэгт дарагдсан мэт, шахаж байгаа мэт), хүйтэн хөлс, амьсгал давчдах, гар хөлний нэг тал мэдээ алдах, ярих хэцүү болох, гэнэт хүчтэй толгой эргэх эсвэл ухаан алдах зэрэг тохиолдолд → нэн даруй түргэн тусламж дуудах (103 эсвэл ойрын яаралтай тусламжийн төв).
6) Бодитой 4 долоо хоногийн эхлэх төлөвлөгөө (жишээ)
-
1-р долоо хоног: Тамхинаас гарах оролдлого эсвэл зөвлөгөө авах, өдөр бүр 10–20 минут хурдан алхах, сахар ихтэй ундааг хасах.
-
2-р долоо хоног: Алхалтыг 30 минут × 3–4 удаа болгон нэмэгдүүлэх, боловсруулсан хүнсийг багасгаж, нэг хоолондоо хүнсний ногоо/жимс нэмэх.
-
3-р долоо хоног: Гэрийн энгийн хүчний дасгал (суниалт, планк гэх мэт) 7 хоногт 2 удаа хийх, жин болон бүсэлхийн тойргоо хэмжих.
-
4-р долоо хоног: Эмнэлэгт очиж даралт, цусны шинжилгээ (өөх тос, сахар) хийлгэж, үр дүнгээс шалтгаалан дараагийн алхмаа төлөвлөх.
7) Нэмэлт зөвлөмжүүд
-
Хэрэв гэр бүлийнхэн (эцэг эх, ах дүүс) зүрхний өвчнөөр өвчилж байсан бол эртнээс үзлэг эхлүүлэх.
-
Амны хөндийн эрүүл мэнд (шүд, буйл) сайн байлгах нь биеийн үрэвслийг багасгаж, зүрх судасны эрүүл мэндэд тустай.
-
Стресс, сэтгэл гутрал нь зүрхэнд сөргөөр нөлөөлдөг тул шаардлагатай бол мэргэжлийн зөвлөгөө авах.
